با وجود حجم عظیمی از اطلاعات که به صورت دیجیتال در دسترس است، بخش قابل توجهی از دانش در قالب آنچه که «ادبیات خاکستری» نامیده میشود، پنهان مانده است. ادبیات خاکستری به مجموعهای از اسناد و اطلاعات گفته میشود که به طور رسمی منتشر نشده و از طریق مجاری معمول انتشاراتی قابل دسترسی نیستند. این نوع ادبیات شامل طیف وسیعی از منابع مانند گزارشهای فنی، پایاننامهها، مقالات کنفرانسها، دادههای خام، و سایر اسناد داخلی سازمانها میشود. در مقابل ادبیات خاکستری ادبیات سفید قرار دارد که به ادبیاتی گفته میشود که به روش سنتی و از انتشارات دانشگاهی یا تجاری منتشر میشود و مورد بررسی همتایان قرار میگیرد.
اصطلاح ادبیات خاکستری برای توصیف طیف وسیعی از اطلاعات مختلف استفاده میشود که خارج از کانالهای انتشار و توزیع سنتی تولید میشوند و اغلب در پایگاههای اطلاعاتی نمایهسازی به خوبی نشان داده نمیشوند.
یک تعریف به طور گسترده پذیرفته شده در جامعه علمی برای ادبیات خاکستری است.
«اطلاعات تولید شده در تمام سطوح دولتی، دانشگاهی، تجاری و صنعتی در قالب های الکترونیکی و چاپی که توسط انتشارات تجاری کنترل نمی شود. جایی که انتشارات، فعالیت اصلی سازمان تولیدکننده نیست.»
سومین کنفرانس بین المللی ادبیات خاکستری در سال ۱۹۹۷ (تعریف ICGL لوکزامبورگ، ۱۹۹۷ – گسترش یافته در نیویورک، ۲۰۰۴).
از آنجایی که ادبیات خاکستری (معمولاً) از طریق فرآیند بررسی همتایان نمی گذرد، میتواند کیفیت بسیار متفاوت داشته باشد.
حتما منبع خود را به صورت انتقادی ارزیابی کنید.
منحصر به فرد بودن و ارزش در مقابل کیفیت و طول عمر
ادبیات خاکستری می تواند یک منبع تحقیقاتی بسیار مهم باشد.
- میتواند یافتهها را در حوزههای تحقیقاتی خاص یا نوظهور ثبت کند و همچنین یافتههای تحقیقاتی را که نتایج منفی یا بیهوده تولید میکنند، ثبت کند. ممکن است ناشران تجاری به این موارد توجه نکنند – که ممکن است یک استراتژی انتشار اصلی و مبتنی پر سود داشته باشند.
- ممکن است بیشتر از ادبیات تحقیقاتی منتشر شده رسمی باشد که ممکن است برای گذر از یک فرآیند بررسی و انتشار ویراستاری گاهی طولانی مدت زمان لازم باشد.
- شما را با محتوای طیف متنوع تری از نویسندگان و موسسات مرتبط کند. همه نمی توانند از طریق مسیرهای انتشار تجاری منتشر کنند
منابع Gray Literature می توانند از نظر کیفیت بسیار متفاوت باشند.
انتشارات علمی مانند کتاب ها و مجلات از طریق یک فرآیند انتشار رسمی می گذرد و در معرض بررسی عمیق ویرایش قرار می گیرد. در بسیاری از موارد یک فرآیند بررسی همتا وجود دارد که در آن نسخه های پیش نویس تحت یک فرآیند بررسی دقیق توسط هیئتی از کارشناسان قرار می گیرند. ممکن است مقالات قبل از رسیدن به وضعیت انتشار نهایی، با توجه به بازخورد کارشناسان اصلاح و بهبود یابند.
همه مطالب ادبیات خاکستری مشمول یک فرآیند بررسی دقیق قبل از انتشار نیستند، بنابراین شما باید احتیاط کنید و ارزیابی خود را برای کیفیت، قابلیت اطمینان و سوگیری احتمالی انجام دهید. برای راهنمایی بیشتر در این مورد به آموزش منابع ارزیابی مراجعه کنید.
ادبیات خاکستری اغلب به طور رسمی منتشر نمی شود. به عنوان مثال، ممکن است یک گزارش در یک وب سایت دولتی ارسال شود یا یک ارائه پوستری ممکن است در یک کنفرانس ارائه شود. در این موارد باید طول عمر منبع را در نظر بگیرید. ممکن است چیزی در وب یا یک وبلاگ فقط برای مدت کوتاهی در دسترس باشد و ممکن است به طور رسمی بایگانی نشود.
اطمینان حاصل کنید که سابقه ای از مطالبی را که می خواهید استفاده کنید/ارجاع می کنید نگه دارید – زیرا ممکن است در آینده برای کشف آنها وجود نداشته باشد.
طیف وسیع و رو به رشدی از مطالب را می توان به عنوان ادبیات خاکستری در نظر گرفت. همه این مثال ها برای همه محققین مرتبط نخواهد بود. به عنوان مثال، اطلاعات کارآزمایی بالینی در درجه اول مورد توجه تحقیقات بهداشتی و پزشکی است. محققان کسب و کار اطلاعات تحقیقات شرکت و بازار را بسیار مفید خواهند یافت.
مثالها عبارتند از:
- وبلاگ ها
- آزمایشات بالینی
- اطلاعات شرکت
- مقالات کنفرانس / مجموعه مقالات
- مجموعه داده ها
- انجمن های گفتگو
- پایان نامهها و رسالهها
- لیستهای بحث ایمیل
- اسناد و گزارش های دولتی
- مصاحبه ها
- گزارش های بازار
- خبرنامه ها
- جزوات
- ثبت اختراعات
- بیانیه های سیاست
- مقالات قبل از چاپ
- بیانیههای مطبوعاتی
- گزارشهای تحقیقاتی
- گزارشهای آماری
- نتایج نظرسنجی
- توییتها
- ویکیها
- اوراق کاری
اهمیت نسبی ادبیات خاکستری تا حد زیادی به رشتهها و موضوعات پژوهشی، رویکردهای روش شناختی و منابعی که آنها استفاده می کنند بستگی دارد. در برخی از زمینهها، بهویژه در علوم زیستی و علوم پزشکی، ترجیح سنتی فقط استفاده از مجلات علمی معتبر وجود داشته است، اما مطالعات کیفیت و پایایی روششناختی نشان داده است که «پایایی آثار پژوهشی منتشر شده در چندین زمینه ممکن است در حال کاهش باشد. با افزایش رتبه مجله، برخلاف انتظارات گسترده. در زمینه های دیگر، مانند کشاورزی، هوانوردی و علوم مهندسی به طور کلی، منابع ادبیات خاکستری غالب هستند. در چند دهه اخیر، مرور متون سیستماتیک در بهداشت و پزشکی اهمیت کشف و تجزیه و تحلیل ادبیات خاکستری را به عنوان بخشی از شواهد و به منظور جلوگیری از سوگیری انتشارات مشخص کرده است.
ادبیات خاکستری بهعنوان وسیلهای برای توزیع اطلاعات علمی و فنی و سیاستگذاری عمومی و عملی اهمیت ویژهای دارد. متخصصان بر اهمیت آن به دو دلیل عمده اصرار میورزند: نتایج تحقیقات اغلب در گزارشها، پایاننامههای دکترا و مجموعه مقالات کنفرانسها جزئیتر از مجلات است، و آنها به این شکلها تا ۱۲ یا حتی ۱۸ ماه قبل از انتشار در جای دیگر توزیع میشوند. برخی از نتایج به سادگی در هیچ جای دیگری منتشر نمی شوند.
برای آشنایی با روش های دانلود پایان نامه خارجی لاتین کلیک کنید.
بهویژه، ادارات دولتی و آزمایشگاههای تحقیقاتی دولتی و صنعتی مقدار زیادی مواد «خاکستری» تولید میکنند که اغلب برای انتشار داخلی و در برخی موارد «محدود» است. مفهوم خط مشی مبتنی بر شواهد نیز تا حدودی اهمیت ادبیات خاکستری را به عنوان بخشی از پایه شواهد نشان داده است. با این حال، این اصطلاح هنوز به طور گسترده در سیاست های عمومی و علوم اجتماعی به طور گسترده تر استفاده نمی شود.
International Journal on Grey Literature
منابع:
https://libguides.exeter.ac.uk/c.php?g=670055&p=4756574
https://libguides.exeter.ac.uk/c.php?g=670055&p=4756572
https://en.wikipedia.org/wiki/Grey_literature
https://www.lib.sfu.ca/help/research-assistance/format-type/grey-literature
https://guides.library.illinois.edu/c.php?g=1310347