در زمینه پژوهش، روش‌ها و راه‌های متعددی برای یافتن پاسخ نیازها وجود دارد، در این مقاله به مطالعه علّی ـ مقایسه‌ای، روش‌شناسی، مزایا و کاربردهای فراوان آن، می‌پردازیم.
مطالعه علّی- مقایسه‌ای (causal comparative research) روشی است که برای شناسایی روابط علت و معلولی بین متغیرهای مستقل و وابسته به کار می‌رود. محققان می‌توانند علت و معلول را در گذشته بررسی کنند. این می‌تواند به تعیین پیامدها یا علل اختلافات موجود در گروه های مختلف مردم کمک کند.
پژوهش علّی ـ مقایسه‌ای تقریباً همیشه شامل موارد زیر است:
- روش یا مجموعه‌ای از روش‌ها برای شناسایی روابط علت و معلولی.
- مجموعه‌ای از افراد (یا نهادها) که به‌طور تصادفی انتخاب نشده‌اند، برای شرکت در این مطالعه خاص در نظر گرفته شده‌اند.
- متغیرها در دو یا چند گروه نمایش داده می شوند زیرا نمی توانند کمتر از دو گروه باشند، در غیر این صورت تفاوتی بین آن‌ها وجود ندارد.
- متغیرهای مستقل دستکاری نمی‌شوند زیرا نمی توان متغیر مستقل را به طور کامل کنترل کرد.
تحقیقات علّی ـ مقایسه‌ای به دو نوع تقسیم می شوند:
پژوهش علّی ـ مقایسه‌ای گذشته نگر
شامل بررسی یک مسئله خاص پس از بروز اثرات است. تلاشی است برای دیدن اینکه آیا یک متغیر خاص بر متغیر دیگری تأثیر می گذارد یا خیر.
پژوهش علّی ـ مقایسه‌ای آینده نگر
مشخصه این نوع پژوهش‌ها ابتکار محقق است و با هدف شروع می شود و برای تجزیه و تحلیل اثرات یک وضعیت معین تعیین می شود. این نوع تحقیقات بسیار کمتر از نوع تحقیقات گذشته نگر است.
قانون جهانی آمار همبستگی علیت نیست!
پژوهش علّی ـ مقایسه‌ای بر روابط متکی نیست. در عوض، این پژوهش‌ها دو گروه را با هم مقایسه می‌کنند تا دریابند که آیا متغیر مستقل بر نتیجه متغیر وابسته تأثیر می‌گذارد یا خیر.
هنگام اجرای یک پژوهش علّی ـ مقایسه‌ای، هیچ یک از متغیرها را نمی‌توان تحت تأثیر قرار داد، و یک رابطه علت و معلولی باید با یک استدلال متقاعدکننده و منطقی ایجاد شود. در غیر این صورت، این یک همبستگی است.
تفاوت مهم دیگر بین هر دو روش، تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده آن‌ها است. در مورد پژوهش علّی ـ مقایسه‌ای، نتایج معمولاً با استفاده از جداول متقاطع و مقایسه میانگین‌های به دست آمده، مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند. در عین حال، تحلیل همبستگی معمولاً از نمودارهای پراکندگی و ضرایب همبستگی استفاده می‌کند.
مانند هر روش پژوهش، تحقیقات علّی ـ مقایسه‌ای کاربرد و محدودیت هایی دارد که در نظر گرفته شود. در ادامه برخی از مزایا و معایب اصلی گفته می‌شود.
مزایا
- ذخیره منابع انسانی و اقتصادی را ممکن می‌سازد و نسبتاً سریع کارآمدتر انجام می‌شود.
- شناسایی علل وقوع (یا عدم وقوع)
- بررسی روابط بین متغیرهای مختلف در عین وجود متغیر مستقل
معایب
- عدم امکان دستکاری/کنترل یک متغیر مستقل و همچنین عدم تصادفی‌سازی
- تمایل به برخی سوگیری‌های پژوهشی، رایج‌ترین نوع آن سوگیری انتخاب موضوعی است، بنابراین باید دقت ویژه‌ای برای اجتناب از آن صورت گیرد تا اعتبار این نوع پژوهش به خطر نیفتد.
- از دست دادن سوژه ها
- تأثیر موقعیت مکانی
- نگرش ضعیف افراد
- تهدیدات آزمون
در نهایت، مهم است که به یاد داشت که نتایج این نوع تحقیقات باید با احتیاط تفسیر شود، زیرا یک اشتباه رایج این است که تصور می‌شود اگرچه بین دو متغیر مورد تجزیه و تحلیل رابطه وجود دارد، اما این لزوماً تضمین نمی‌کند که متغیر بر متغیر دوم تأثیر می‌گذارد یا عامل اصلی تأثیرگذاری بر متغیر دوم است.
