نرم‌افزار لیزرل (Lisrel) چیست؟
لیزرل یک محصول نرم افزاری است که به منظور برآورد و آزمون مدلهای معادلات ساختاری، طراحی و از سوی «شرکت بین المللی نرم افزار علمی» به بازار عرضه شده است. این نرم افزار با استفاده از همبستگی و کوواریانس اندازه‌گیری شده، می‌تواند مقادیر بارهای عاملی، واریانسها و خطاهای متغیرهای مکنون را برآورد یا استنباط کند و از آن می‌توان برای اجرای تحلیل عاملی اکتشافی، تحلیل عاملی مرتبه دوم، تحلیل عاملی تأییدی و همچنین تحلیل مسیر (مدلیابی علت و معلولی با متغیرهای مکنون) استفاده کرد.
شناسنامه لیزرل
| شرکت سازنده | دانشگاه Uppsalaآن را منتشر کرده و سپس توسط شرکت بین المللی نرم افزار علمی به روزرسانی می‌شود. |
| مالک شرکت | کارل یورسکوگ |
| نرم‌افزار‌های دیگر این شرکت | PRELIS, MULTILEV, SURVEYGLIM, MGLIM |
| تاریخ تولد نرم‌افزار | ۱۹۷۰ |
| آخرین ورژن | ۲۰۲۰ |
| آدرس سایت نرم‌افزار | https://ssicentral.com/index.php/products/lisrel/ |
| روش استفاده آزمایشی | ابتدا وارد سایت اصلی شده؛ پایین صفحه در قسمت To learn more about the LISREL licenses available for purchase click here. کلیک کرده و وارد صفحه بعدی می‌شویم. در این قسمت باید نوع مجوز نرم‌افزار را انتخاب کنیم که با توجه به نوع آزمایشی گزینه LISREL Trial را انتخاب می‌کنیم. از این نسخه آزمایشی می‌توان به مدت دو هفته استفاده کرد. |
| روش خرید رسمی و غیررسمی | رسمی: ابتدا وارد سایت اصلی می‌شویم.
پایین صفحه در قسمت To learn more about the LISREL licenses available for purchase click here. کلیک کرده و وارد صفحه بعدی می‌شویم. در این قسمت نوع مجوز نرم‌افزار را انتخاب می‌کنیم( استاندارد، آزمایشی، تجاری و..) . پس از انتخاب نوع استاندارد مجوز وارد صفحه بعدی شده و تا سقف ۱۲ ماه، یک عدد را انتخاب می‌کنیم و وارد صفحه پرداخت می‌شویم. غیررسمی: ۱-فایل را از یکی از سایت‌های موجود بارگیری کرده . ۲- در پوشه Lisrel 8.8 full setup بر روي فايل setup دبل کليک و نسبت به نصب نرم افزار اقدام نماييد. ۳- محتویات پوشه Cracked file را در محل نصب نرم افزار کپی و جایگزین فایل های قبلی کنید. ۴- نرم افزار را اجرا کنید.
|
| روش نصب | حداقل سیستم مورد نیاز برای نصب نرم افزار شامل این مشخصات است:
روش نصب:
|
| نوع داده‌ها | کمی |
تاریخچه نرم‌افزار Lisrel
آنالیز ساختار کوواریانس یا مدل های لیزرل برای اولین بار توسط باک (Bock) و باگ من (Bargman) برای توصیف روش تحلیل عاملی تائیدی (confirmatory factor analysis) بکار گرفته شد. این روش تلاش می کند که روابط بین مجموعه‌ای از متغیرهای عینی مشاهده شده (observed variables) را در قالب تعداد محدودتری متغیرهای نهفته (latent variables)، بیان کند. کاربرد روش تحلیل ساختار کوواریانس معمولاً نیازمند بکارگیری مدل ها و توابع پیچیده ریاضی و بیشینه کردن (maximization) توابع برای چندین متغیر است. در مسیر حل چنین مشکلی جورسکاگ و سوربم (Sorbom) طی سال های ۱۹۷۶، ۱۹۷۷، ۱۹۸۱، ۱۹۸۸، ۱۹۸۹ نرم افزار کامپیوتری به نام LISREL را توسعه دادند. توسعه این نرم افزار نقش اساسی در پذیرش و کاربرد روش تحلیل ساختار کوواریانس داشته است، این مدل‌ها به نام مدل های لیزرل (LISREL MODELES) مشهور شده‌اند.
افزونه‌های نرم‌افزار:
| file |
| Edit |
| Data |
| Transformation |
| Statistics |
| Graphs |
| Multilevel |
| Survey GLIM |
| View |
| Window |
| Help |
ویژگی‌های نرم‌افزار لیزرل:
مهم ترین ویژگی برنامه لیزرل فراهم کردن امکانات خود برای حل طیف گسترده ای از مدل ها برای تجزیه و تحلیل متغیرهای پنهان (LVS) است. در علوم اجتماعی و به طور فزاینده در پژوهش های سلامت پزشکی و عمومی، مدل LV یک ابزار آماری ضروری است. چارچوب مدل لیزرل بر اساس روابط میان متغیرهای پنهان بنا نهاده شده است.
مدل های خروجی لیزرل در عمومی ترین شکل آن شامل دو بخش است: مدل اندازه گیری و مدل معادلات ساختاری.
مدل اندازه گیری: نشان می دهد متغیرهای پنهان و یا سازه فرضی توسط متغیرهای مشاهده شده با هم همبستگی دارد که آن خواص اندازه گیری(روایی و اعتبار) متغیرهای مشاهده شده را توصیف می کند.
مدل معادلات ساختاری: که روابط میان متغیرهای نهفته را مشخص می کند.
کاربرد‌های نرم‌افزار:
لیزرل برای برآورد خطی روابط سازه ها و برای بسیاری از انواع دیگر از تجزیه و تحلیل چند متغیره مانند تجزیه و تحلیل عاملی، رگرسیون چند متغیره، تحلیل مسیر و تحلیل چند نمونه استفاده می شود.
به کمک این نرم افزار و براساس تحلیل همبستگی (Correlation) و کوواریانس (Covariance) بین متغیرها، بارهای عاملی، واریانس و خطاهای متغیرهای پنهان را برآورد شده و در نتیجه امکان انجام تحلیل عاملی اکتشافی، تحلیل عاملی تاییدی و همچنین تحلیل مسیر یا همان مدل‌سازی علت و معلولی برای متغیرهای پنهان میسر می‌شود. تحلیل ساختار کوواریانس که به آن گاهی «روابط ساختار خطی» (Linear Structural Relations – LSR) نیز می‌گویند، یکی از تکنیک های تحلیل مدل معادلات ساختاری است.
به صورت کلی:
-
بررسی متغیرهای پنهان
-
تحلیل عاملی تاییدی
-
تحلیل مسیر (مدل‌سازی علت و معلولی برای متغیرهای پنهان)
-
تحلیل ساختار کوواریانس (Linear Structural Relations – LSR)
-
معادلات ساختاری SEM
مزایا و معایب لیزرل
مزایا:
۱- نرم افزار Lisrel اطلاعات کاملی در مورد ضریب مدل ارائه می دهد که باعث افزایش قدرت مدل می شود.
۲-راهکار خوبی را برای ارزش گمشده فراهم می کند.
۳-آزمون معنی داری را برای همه ضرایب فراهم می کند.
۴- محدودیت‌هایی که می خواهیم را بر مدل‌ها اعمال می‌کند.
معایب:
۱-انجام تحلیل برای زمانی که فردی مبتدی است پیچیده است.
۲- کنترل اثرات متقابل سخت است.
۳- ماتریس همبستگی در SEM استفاده می شود و فرض بر این است که این همبستگی‌ها از توزیع نرمال بودن چند متغیره به دست آمده است. این فرض معتبر به نظر نمی‌رسد.
مقایسه لیزرل با نرم‌افزار‌های مشابه
در رابطه با تفاوت این نرم‌افزار با نرم‌افزار آموس، پژوهش ها نشان می دهد در کاربرد مدل معادلات ساختاری و تحلیل مسیر این دو نرم‌افزار با هم تفاوت معناداری ایجاد نمی‌کنند. بنابراین کاربر می تواند به جای استفاده از لیزرل از نرم‌افزار آموس استفاده نمایید. اما شاخص‌هایی که هر کدام ارائه می‌دهند متفاوت است. علاوه بر این نرم‌افزار لیزرل کاربرد‌های دیگری دارد که آموس فاقد آن است به عنوان مثال ضرایب همبستگی دو رشته‌ای و چند رشته‌ای فقط از طریق نرم افزار لیزرل قابل دستیابی است.
