سبد اکانت پایگاه های اطلاعاتی 
سبد منابع اطلاعاتی 
هر هفته دنیای علم و پژوهش شاهد تحولات و نوآوریهای تازهای است که مسیر تحقیق، انتشار علمی و همکاریهای جهانی را شکل میدهد. در این بخش، گزیدهای از مهمترین اخبار و دستاوردهای اخیر در حوزههای کتابخانهها، پایگاههای داده، دسترسی آزاد، فناوریهای تحقیقاتی و روندهای علمی جهانی را گردآوری کردهایم تا پژوهشگران، کتابداران و علاقهمندان به علم بتوانند بهروزرسانیهای کلیدی را در یک نگاه مشاهده کنند.
راهکار Spydus امکانات جدیدی برای برگزاری، مدیریت و پایش هوشمند رویدادهای کتابخانهای ارائه کرده است؛ ویژگیهایی که به کتابخانهها کمک میکند برنامههای خود را با دقت و کارایی بیشتری پیش ببرند.
منبع: Library Technology
در قالب یک توافق دسترسی آزاد، ناشر IGI Global و دانشگاه MSU همکاری تازهای را برای ترویج و گسترش انتشار OA آغاز کردهاند.
منبع: Library Technology
لیراسیس، ائتلاف Big Ten و کتابخانه دیجیتال کالیفرنیا موفق به دریافت کمکهزینهای شدهاند که هدف آن گسترش مدل Diamond OA در سطح ملی است.
منبع: Library Technology
گزارش جدید روندهای کلیدی را که دفاتر تحقیقاتی در سالهای آینده با آن مواجه خواهند شد، از جمله نیازهای فناورانه، مهارتهای نوظهور و ساختارهای مدیریتی آینده بررسی میکند.
منبع: Library Technology
این پلتفرم امکان اتوماسیون جریانکارهای کتابخانهای را بدون نیاز به دانش کدنویسی فراهم کرده و میتواند بخشی از فعالیتهای تکراری را به شکل چشمگیری سادهسازی کند.
منبع: Library Technology
یک پژوهشگر تجربیات و نکاتی را که آرزو داشت قبل از شرکت در نخستین کنفرانس کتابداری بداند، به اشتراک گذاشته است.
منبع: Learning Space
مقالهای در وبلاگ EBSCO توضیح میدهد که چگونه Linked Data و پایگاههای داده علمی به بهبود کیفیت پژوهش در دانشگاههای R1 و همچنین همکاریهای علمی جهانی کمک میکنند.
منبع: EBSCO Blog
Crossref ابزاری تازه معرفی کرده که میزان کامل بودن دادههای OA و اطلاعات پژوهشی باز را در سطح جهانی گزارشدهی میکند.
منبع: Learning Space
گزارشی تازه ۲۵ خروجی پژوهشی غیرسنتی با بیشترین تأثیرگذاری Altmetric را معرفی میکند؛ از ویدئوهای علمی تا دادهمجموعهها و تفسیرهای پژوهشی نوآورانه.
منبع: Learning Space
گوگل از سرویس آزمایشی Google Scholar Labs رونمایی کرده است؛ ابزاری مبتنی بر هوش مصنوعی که میتواند پرسشهای پیچیده پژوهشی را تحلیل کرده، مفاهیم کلیدی و روابط موضوعی را استخراج کند و سپس نتایج مرتبط را از طریق Google Scholar بازیابی و تشریح کند. این ابزار علاوه بر ارائه مقالات مرتبط، نشان میدهد که هر مقاله چگونه به پاسخ سؤال پژوهشی کمک میکند. در حال حاضر این قابلیت تنها برای گروه محدودی از کاربران لاگاینشده فعال است.
منبع: یابش
گزارش جدید Digital Science نشان میدهد گروهی از پژوهشگرانی که نامشان در مقالات مرتبط با شبکه ساختگی Pharmakon Neuroscience Network دیده میشد، طی سالهای اخیر میلیونها دلار بودجه عمومی از کشورهای مختلف دریافت کردهاند.
این شبکه که در واقع وجود خارجی نداشته، در بیش از ۱۲۰ مقاله بین سالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲ ظاهر شده و بهطور ساختگی نام ۳۳۱ نویسنده و ۲۳۲ سازمان از بیش از ۴۰ کشور را در خود جای داده است.
با وجود افشای جعلی بودن شبکه، برخی از این پژوهشگران همچنان توانستهاند حدود ۶٫۵ میلیون دلار بودجه تحقیقاتی از کشورهایی چون آمریکا، ژاپن، ایرلند، پرتغال، فرانسه، کرواسی و روسیه جذب کنند.
به گفته دکتر Leslie McIntosh از Digital Science، این ماجرا ضعفهای بنیادی در نظام ارزیابی و انتشار علمی را آشکار میکند و لزوم اقداماتی چون شفافیت بیشتر، استفاده از شناسههای رسمی مؤسسهای مانند ROR، و نظارت دقیقتر بر مشارکت پژوهشگران را برجسته میسازد.
منبع: Digital Science
شرکت کلاریویت فهرست «محققان Highly Cited 2025» را منتشر کرده است که شامل ۶٬۸۶۸ محقق با مجموع ۷٬۱۳۱ جایزه است. این محققان از بیش از ۱٬۳۰۰ مؤسسه در ۶۰ کشور و منطقه انتخاب شدهاند. روش ارزیابی شامل دادههای استناد از پایگاه Web of Science بههمراه تحلیل کمی و کیفی است. این فهرست نمایانگر تأثیر بلندمدت و جهانی محققان در حوزههای مختلف علمی است.
بر اساس تحلیل Clarivate:
- ایالات متحده با ۲٬۶۷۰ نشان در صدر قرار دارد،
- چین سرزمین اصلی با ۱٬۴۰۶ نشان در مقام دوم است،
- بریتانیا با ۵۷۰ نشان سوم است.
علاوه بر آن، در سال ۲۰۲۵ فرایند بررسی برای تضمین «درستی علمی و یکپارچگی پژوهشی» تشدید شده است — شامل فیلترهایی برای جلوگیری از خودارجاع بیش از حد، نویسندگان بسیار پربرگ و الگوهای غیرطبیعی نشر.
منبع: یابش
کلریویت از ابزار جدید Derwent Patent Monitor رونمایی کرده است؛ ابزاری مبتنی بر هوش مصنوعی که برای تسریع تحلیل پتنتها و پشتیبانی از تصمیمگیریهای حساس در حوزههای IP و R&D طراحی شده است. این سرویس با ارائه تحلیل سریع تهدیدها (Threat Analysis) به تیمهای پتنت کمک میکند ریسکهای مهم را شناسایی و پایش کنند.
این ابزار امکان همکاری ساختاریافته میان تیمهای حقوقی، فنی و تحقیقاتی را نیز فراهم میکند و نیاز به تبادل ایمیلها و فایلهای پراکنده را کاهش میدهد. زیرساخت دادهای این محصول بر پایهی Derwent World Patents Index (DWPI) بنا شده است؛ مجموعهای شامل بیش از ۶۷ میلیون خلاصه اختراع که توسط بیش از ۸۵۰ کارشناس کلریویت نگارش شدهاند.
این سرویس نخستین ابزار در بازار است که بهطور همزمان دادههای تخصصی پتنت، هوش مصنوعی و همکاری تیمی را برای تسریع فرایندهایی مانند بررسی قابلپتنت بودن، آزادی عملیاتی (FTO)، و اعتراض به پتنت در یک سیستم یکپارچه ترکیب میکند.
منبع: Clarivate
اشپرینگر نیچر در مقالهای با عنوان «Reproducibility as a competitive advantage in life science R&D» تأکید میکند که تکرارپذیری—یعنی توانایی بازتولید نتایج پژوهش با همان روش، داده و متادیتا—به یکی از الزامات کلیدی و مزیتهای رقابتی برای شرکتهای بیوتک، تیمهای تحقیقاتی و واحدهای R&D تبدیل شده است.
از منظر سازمانی و تجاری، پژوهشِ شفاف و بازتولیدپذیر باعث میشود:
- همکاری بین تیمها کارآمدتر شود،
- اعتمادپذیری نتایج و امکان بازبینی و اعتبارسنجی افزایش یابد،
- انطباق با استانداردها و الزامات آزمایشگاهی (GLP/GCP) آسانتر شود،
- انتقال فناوری بین شرکتها و مراکز تحقیقاتی سریعتر و قابل اتکا باشد.
این مقاله راهکارهایی عملی نیز برای نهادینهسازی تکرارپذیری پیشنهاد میدهد، از جمله:
- استانداردسازی پروتکلها و فرمت دادهها
- ایجاد زیرساخت دیجیتال مبتنی بر اصول FAIR برای ذخیره دادهها و متادیتا
- آموزش پژوهشگران برای مستندسازی دقیق
- استفاده از دفترچههای آزمایش دیجیتال، مدیریت نسخه، و ابزارهای هوش مصنوعی
در نتیجه، تکرارپذیری تنها یک الزام علمی یا اخلاقی نیست؛ بلکه یک سرمایه استراتژیک برای سازمانهای پژوهشی است که ارزش و پایداری سرمایهگذاری علمی را افزایش میدهد.
منبع: Springer Nature
طبق گزارشی از Retraction Watch، ربکا سیر (Rebecca Sear)، روانشناس در دانشگاه Brunel لندن، خواستار بازپسگیری (retraction) مقالاتی شده است که بر اساس پایگاه دادهٔ جنجالی National IQ Database نتیجهگیری کردهاند. او تأکید میکند که این پایگاه داده از نظر علمی «فاقد اعتبار» است و نمیتوان بر اساس آن هیچ تحلیل معتبری انجام داد.
پایگاه IQ ملی که در سال ۲۰۰۲ توسط ریچارد لین و تاتو وانهانن ساخته شد، ادعا میکرد میانگین IQ کشورها را رتبهبندی میکند؛ اما منتقدان بر بیش از بیست سال است که هشدار میدهند:
- روششناسی آن بسیار ضعیف و دادهها بر اساس نمونهگیری نامنظم و غیرنماینده جمعآوری شدهاند.
- نتایج آن برای استخراج نتیجهگیریهای حساس—از تفاوتهای بین کشورها تا تحلیلهای جمعیتی و حتی تفاسیر نژادی—قابلیت اتکا ندارند.
- حتی نسخههای جدیدتر نیز همچنان از سوگیری سیستماتیک، روشهای دادهسازی نامناسب و خطاهای بنیادی رنج میبرند.
تا کنون ۱۷۴ مقاله شناسایی شده که از این دیتابیس استفاده کردهاند و درخواست سیر منجر به دو مورد بازپسگیری شده است. او و دیگر متخصصان از ناشران و سردبیران میخواهند:
- این مقالات را بازپسگیری کنند، یا
- حداقل هشدار اعتبار (Expression of Concern) منتشر کنند تا پژوهشگران آینده از استناد به این تحقیقات اجتناب کنند.
منبع: Retraction Watch
الزویر اعلام کرده است که طرح Geographical Pricing for Open Access (GPOA) را توسعه میدهد و ۱۵۰ ژورنال جدید را به این مدل اضافه میکند. با این گسترش، اکنون نزدیک به ۳۰۰ ژورنال Gold OA مشمول قیمتگذاری جغرافیایی هستند.
در این مدل، هزینه انتشار مقاله (APC) با توجه به سطح توسعهیافتگی کشور نویسندگان محاسبه میشود:
- کشورهای کمدرآمد: معافیت کامل APC
- کشورهای با درآمد متوسط: کاهش قابل توجه هزینه
- کشورهای با درآمد بالا: APC مطابق کشورهای توسعهیافته
تا کنون بیش از ۱۹٬۰۰۰ مقاله از بیش از ۱۰۰ کشور کم و متوسط درآمد با این سازوکار منتشر شده است. هدف اصلی، افزایش عدالت دسترسی، مشارکت پژوهشگران کممنبع و کاهش موانع مالی در انتشارات علمی است.
این سیاست الزویر میتواند تأثیر قابل توجهی در توزیع عادلانهتر فرصتهای انتشار و تقویت حضور پژوهشگران کشورهای کمبرخوردار در جریان علم جهانی داشته باشد.
منبع: Elsevier Press Release
مقالهای در نیچر بررسی میکند که چین اکنون به یکی از قدرتهای اصلی علمی و فناوری جهان تبدیل شده است، اما بسیاری از کشورها و مؤسسات علمی هنوز بهطور کامل این تغییر را درک نکردهاند.
نویسنده هشدار میدهد که اگر جهان سریعاً خود را با این تغییر تطبیق ندهد، ممکن است عقب بماند و فرصت مشارکت در تعیین مسیر آینده علم و فناوری را از دست بدهد.
این مقاله بر اهمیت رصد و همکاری استراتژیک با چین در زمینههای پژوهشی و فناوری تأکید دارد.
منبع: Nature
