سبد اکانت پایگاه های اطلاعاتی 
سبد منابع اطلاعاتی 
هر هفته دنیای علم و پژوهش شاهد تحولات و نوآوریهای تازهای است. در این سلسله مطالب — که بهصورت هفتگی منتشر میشود — گزیدهای از مهمترین اخبار و دستاوردهای علمی، پژوهشی و فناوری را گردآوری میکنیم تا پژوهشگران، کتابداران و علاقهمندان به علم بتوانند در یک نگاه با بهروزترین تحولات آشنا شوند.
این مطلب، «هفته دوم» از این مجموعه است و همچنان با گردآوری اخبار برجسته هفتهی اخیر، تلاش کردهایم تا خلاصهای مفید و کاربردی از تازهترین رویدادها در زمینه پژوهش و علم ارائه دهیم.
- در بهروزرسانی اکتبر ۲۰۲۵، پلتفرم VisualDx جستوجوی اطلاعات را با «اصطلاحات توضیحی» (elaboration terms) بهبود داده تا یافتن محتوا برای پزشکان سادهتر شود.
- مجموعه محتوای تصویری و تشخیصی گسترش یافته است؛ از جمله اضافه شدن بیش از ۲۰۰ تصویر کلینیکی جدید و تشخیصهای تازه در حوزههای پوستشناسی، انکودرماتولوژی و بیماریهای عفونی.
- ارجاعات و منابع مرجع بازبینی و پالایش شدهاند تا سطح علمی و شواهد بالینی حفظ شود.
- با جداسازی Candida auris بهعنوان یک ورودی مستقل (بهجای آنکه تحت «کاندیدیاز منتشر» باشد)، تشخیص و مدیریت آن دقیقتر و خاصتر شده است.
منبع: VisualDx
- تحقیقات منتشرشده در کره جنوبی نشان دادهاند که از سال ۲۰۲۱ تا کنون، ۲۰۴ مقاله از دانشگاهها و مراکز پژوهشی این کشور بهدلیل «شبهه استفاده نادرست از هوش مصنوعی (مثل ChatGPT)» بازپسگرفته (retract) شدهاند.
- پیش از سال ۲۰۲۲ — یعنی قبل از محبوب شدن گستردهٔ تولید متن با هوش مصنوعی — فقط ۹ مقاله مشکوک بودند؛ اما بعد از ۲۰۲۳ تعداد این مقالات بهشدت بالا رفته و به ۱۹۵ مقاله رسیده است.
- از میان ۲۰۴ مقاله، ۱۶۵ مقاله بهعنوان احتمالاً تولیدشده توسط «کارخانهٔ مقالهسازی (paper-mill)» با کمک AI دستهبندی شدهاند؛ یعنی نویسندگان با پرداخت هزینه، مقاله را از شرکتهایی گرفتهاند که با هوش مصنوعی یا بهصورت آماده نوشتهاند.
- این وضعیت نشان میدهد با گسترش دسترسی به ابزارهای هوش مصنوعی و نبود راهکار و سیاست شفاف برای استفاده از آن در پژوهش، جامعه علمی در کره با یک «بحران AI–محور» مواجه شده است — بحران اخلاق پژوهش، اعتبار و اعتماد علمی.
منبع: Library Learning Space
بر اساس تحلیل منتشرشده در Nature، استفاده از هوش مصنوعی (AI) در نگارش و انتشار مقالات پزشکی ـ زیستی به انفجاری از مقالات با کیفیت پایین منجر شده است: مقالاتی که اغلب روششناسی ضعیف دارند، از دادههای ناکافی بهره میبرند، یا نتیجهگیریهای متهورانه میکنند.
نگرانی اصلی این است که ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی باعث میشوند پژوهشگران — عمدتاً برای سریعتر منتشر شدن — بدون بررسی دقیق و حساسیت کافی، مقاله تولید کنند.
این روند نه تنها سلامت علمی و اعتبار نتایج پژوهشی را زیر سؤال میبرد، بلکه میتواند اعتماد به علم زیستپزشکی — از جمله مطالعات بالینی و بنیادین — را نیز تضعیف کند.
منبع: Nature
طبق گزارش در Library Learning Space:
اولین موضوع از سه موضوع اصلی World Conference on Research Integrity (WCRI) آینده، «ریسکها و مزایای هوش مصنوعی برای صداقت در پژوهش» است.
اما به شکلی طنزآمیز و هشداردهنده — کنفرانس بسته دریافت «چکیده» دانشمندان بود — و گروه بازبینی متوجه «نسبت غیرمعمولی» از چکیدههایی شدند که بهنظر میرسید با «هوش مصنوعی مولّد» (Generative AI) نوشته شدهاند.
بنابراین برخی از این چکیدهها — بهدلیل احتمال استفاده از AI یا نامرتبط بودن با موضوع — زیر سؤال رفتهاند و روند بازبینی اضطراری برایشان اعلام شده است.
منبع: Library Learning Space
گزارش تازه #کلاریویت (از طریق بخش Institute for Scientific Information — ISI) نشان میدهد که همکاری پژوهشی بینالمللی در حال تحول است. مهمترین یافتهها:
- همکاری چندجانبه (بیش از دو کشور) نسبت به همکاری دوجانبه (دو کشور) رشد داشته؛ در کشورهایی مانند انگلستان و آلمان بیش از نیمی از همکاریها چندجانبهاند.
- پژوهش و انتشار علمی از سوی Mainland China بهطور چشمگیری افزایش یافته است: از حدود ۲۶٫۲۰۰ مقاله در سال ۲۰۰۰ به بیش از ۸۷۸٫۰۰۰ مقاله در سال ۲۰۲۴. همکاریهای بینالمللی چین نیز قویتر شده است.
- نقش رهبری سنتی United States در پژوهش جهانی در حال کاهش است: تولیدات و سهم جهانی آن کاهش یافته و سهم همکاری با چین نیز از ۲۰۱۹ به بعد کم شده است.
- مقالات مشترک بینالمللی — مخصوصاً بین چین و کشورهای اروپایی — امروزه تأثیر (از نظر استنادات و کیفیت) برابر یا حتی فراتر از همکاریهای سنتی آمریکا–اروپا دارند.
نتیجهگیری برای دانشگاهها، سیاستگذاران و بودجهدهندگان:
- همکاری چندجانبه و شبکهای را تقویت کنید، چون تأثیر و دید بینالمللی مقالات مشترک بالاتر است.
- موقعیت کشورها و مؤسسات نوظهور (مثل چین یا کشورهای در حال توسعه) را دستکم نگیرید.
- سیاستگذاری پژوهشی باید بازنگری کند: امنیت علمی مهم است، اما تعامل باز و همکاری جهانی نیز راه رشد علمی است.
منبع: Clarivate
این پست فهرستی از بهروزرسانیها و توصیههای «تغییر دهنده عمل بالینی» در UpToDate را ارائه میکند — یعنی تغییراتی که ممکن است روی روش درمان یا مراقبتهای بالینی تأثیر قابل توجهی داشته باشند.
- نفروولوژی / دیالیز: برای بیمارانی که تحت دیالیز نگهدارنده هستند، دریافت مکملهای روغن ماهی توصیه شده است برای کاهش خطر رخدادهای قلبی-عروقی (داده با درجه توصیه ۲B) — هرچند نیاز به مطالعات بیشتر تأکید شده.
- قلب/عروق (پیشگیری ثانویه): برای بیماران با بیماری کرونری مزمن که در ۱۲ ماه گذشته سندرم حاد کرونری یا مداخله کرونری نداشتهاند، درمان طولانیمدت با Clopidogrel پیشنهاد شده است — اگرچه آسپیرین همچنان گزینه قابل قبول است.
- گوارش / کبد (MASH): برای بیماران با استئاتوهپاتیت مرتبط با اختلال متابولیک (MASH) و فیبروز نسبی، درمان با داروهای مبتنی بر گیرنده GLP-1 (مثل Semaglutide) بهعنوان گزینه درمانی پیشنهاد شده است.
منبع: یابش
طی همکاری Taylor & Francis و Sense about Science یک «Research Integrity Toolkit» منتشر شده است که مخصوص پژوهشگران در آغاز مسیر (early-career researchers) طراحی شده است. این ابزار راهنمای گامبهگام برای انجام پژوهش با استاندارد اخلاقی و علمی بالا است: از طراحی تحقیق، اجرای آن، نگارش مقاله، داوری همتایان تا انتشار نتایج. ابزار، مسائلی مانند انتخاب نویسندگان، تشخیص سرقت ادبی (plagiarism)، استفاده از داده درست، داوری منصفانه و تعامل اصولی در انتشار را پوشش میدهد.
چرا مهم است:
- با افزایش فشار برای «انتشار سریع» و ظهور ابزارهای هوش مصنوعی و «paper mills»، این راهنما کمک میکند پژوهشگران تازهکار اشتباهات رایج در تقلب علمی یا خطاهای اخلاقی را بشناسند و از آنها اجتناب کنند.
- ابزار بهگونهای طراحی شده که پژوهشگران بتوانند در هر مرحلهٔ کار پژوهشی — طراحی، اجرا، نگارش، داوری و انتشار — بهترین رویهها را رعایت کنند، و با آگاهی و شفافیت جلو بروند.
منبع: Taylor & Francis
اخبار هفته اول را اینجا بخوانید.
